การคืนทรัพย์ในทางกฎหมาย
โดยทั่วไปแล้วความมุ่งหมายในการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนก็คือ ให้ผู้เสียหายได้กลับสู่ฐานะเดิมเหมือนเมื่อยังไม่ได้มีการละเมิด เช่น จำเลยเอาทรัพย์ของเขาไป ก็ต้องคืนทรัพย์นั้นให้แก่เขา
มีปัญหาว่าในกรณีที่คืนทรัพย์ไม่ได้เพราะทรัพย์ถูกทำลายลงโดยอุบัติเหตุหรือการคืนทรัพย์ตกเป็นพ้นวิสัย ผู้ที่เอาทรัพย์นั้นไปจะต้องรับผิดอยู่อีกหรือไม่
มาตรา 439 บัญญัติว่า “บุคคลผู้จำต้องคืนทรัพย์อันผู้อื่นต้องเสียไปเพราะละเมิดแห่งตนนั้น ยังต้องรับผิดชอบตลอดถึงการทรัพย์นั้นทำลายลงโดยอุบัติเหตุ หรือการคืนทรัพย์นั้นตกเป็นพ้นวิสัยเพราะเหตุอย่างอื่นโดยอุบัติเหตุ หรือทรัพย์นั้นเสื่อมเสียลงโดยอุบัติเหตุนั้นด้วย เว้นแต่เมื่อการที่ทรัพย์สินทำลายหรือตกพ้นวิสัยจะคืนหรือเสื่อมเสียนั้น ถึงแม้ว่าจะมิได้มีการทำละเมิดก็คงจะต้องตกไปเป็นอย่างนั้นอยู่เอง”
การที่ผู้เอาทรัพย์ไปจะต้องรับผิดตามมาตรา 439 จะต้องประกอบดัวยหลักเกณฑ์ดังนี้
1. จะต้องเป็นกรณีที่ละเมิดโดยเอาทรัพย์ของผู้อื่นไป
2. ทรัพย์ที่เอาไปนั้นถูกทำลายลงโดยอุบัติเหตุหรือการคืนทรัพย์นั้นตกเป็นพ้นวิสัยเพราะเหตุอย่างอื่นโดยอุบัติเหตุหรือทรัพย์เสื่อมเสียไปโดยอุบัติเหตุ
1.จะต้องเป็นกรณีละเมิดโดยเอาทรัพย์ของอื่นไป
กรณีนี้หมายความว่า การที่ผู้ทำละเมิดจะต้องรับผิดตามมาตรา 439 จะต้องเป็นกรณีละเมิดโดยเอาทรัพย์ของผู้อื่นไป เช่น จำเลยขโมยรถของนาย ก. ไป หรือจำเลยขโมยสุนัขของนาย ก. ไป เป็นต้น แต่ถ้าหากเป็นการทำละเมิดโดยทำลายทรัพย์หรือทำให้ทรัพย์เสียหายไม่อยู่ในบังคับมาตรา 439 การชดใช้สินไหมทดแทนจะต้องไปใช้มาตรา 438 วรรคสอง ตัวอย่างเช่น จำเลยกับนาย ก. ไม่ถูกกันมาก่อน วันเกิดเหตุจำเลยได้ใช้นํ้ามันราดไปที่รถของนาย ก. จากนั้นจุดไม้ขีดไฟแล้วโยนลงไป ปรากฏว่าไฟไหม้รถยนต์ของนาย ก. ได้รับความเสียหาย กรณีเป็นการละเมิดโดยการทำลายทรัพย์จึงไม่อยู่ในบังคับมาตรา 439 แต่จำเลยต้องรับผิดตามมาตรา 438 วรรคสอง
ความรับผิดตามมตรา 439 กับความรับผิดตามมาตรา 438 วรรคสอง มีข้อแตกต่างกันกล่าวคือ ความรับผิดตามมาตรา 439 การคิดดอกเบี้ยคิดตั้งแต่วันที่ทรัพย์ถูกทำลายลงหรือวันที่การคืนทรัพย์ตกเป็นพ้นวิสัยหรือวันที่ทรัพย์เสื่อมเสียลง ส่วนความรับผิดตามมาตรา 438 วรรคสอง คิดดอกเบี้ยนับแต่วันที่ทำละเมิด ตัวอย่างเช่น จำเลยขโมยรถของนาย ก. ไปวันที่ 1 มกราคม จากนั้นจำเลยนำรถไปใช้งานในธุรกิจของจำเลย ต่อมาวันที่ 1 ตุลาคม นายแดงขับรถโดยประมาทเลินเล่อชนรถที่จำเลยขโมยมา ปรากฏว่ารถที่จำเลยขโมยมา ปรากฏว่ารถที่จำเลยขโมยมาเสียหายยับเยิน ดังนี้จำเลยยังคงต้องรับผิดต่อนาย ก. ในการใช้ค่าเสียหาย แต่การคิดดอกเบี้ยต้องคิดตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม ซึ่งเป็นวันที่ทรัพย์ถูกทำลายลง แต่ถ้าเปลี่ยนตัวอย่างเป็นว่า จำเลยวางเพลิงเผารถยนต์ของนาย ก. วันที่ 1 มกราคม กรณีนี้จำเลยต้องรับผิดตามมาตรา 438 วรรคสอง แต่การคิดดอกเบี้ยคิดตั้งแต่วันที่ทำละเมิดคือ วันที่ 1 มกราคม
2. ทรัพย์ที่เอาไปนั้นถูกทำลายโดยอุบัติเหตุหรือการคืนทรัพย์ตกเป็นพ้นวิสัยเพราะเหตุอย่างอื่นโดยอุบัติหรือทรัพย์เสื่อมเสียลงโดยอุบัติเหตุ
กรณีนี้หมายความว่าผู้ทำละเมิดเอาทรัพย์ไปแล้ว ต่อมาไม่สามารถคืนทรัพย์ได้เพราะทรัพย์ถูกทำลายลง หรือการคืนทรัพย์ตกเป็นพ้นวิสัย หรือทรัพย์เสื่อมเสียลงซึ่งแยกพจารณาได้ดังนี้
2.1 ทรัพย์ที่ถูกทำลายลงโดยอุบัติเหตุ หมายถึง ที่ทรัพย์ถูกทำลายลงโดยมิใช่ความผิดของจำเลยไม่ว่าจะเป็นการจงใจหรือประมาทเลินเล่อก็ตาม ตัวอย่างเช่นจำเลยขโมยรถยนต์ของนาย ก. ไป ขณะที่จำเลยขับรถไปต่างจังหวัด นายแดงขับรถด้วยความประมาทชนรถที่จำเลยขโมยมาจนเสียหายยับเยิน หรืออีกตัวอย่างหนึ่ง จำเลยขโมยสุนัขของนาย ก. ไป จากนั้นนำไปเลี้ยงไว้ที่บ้านจำเลย ต่อมานายแดงขับรถโดยประมาทชนสุนัขตาย ตัวอย่างนี้ถือว่าทรัพย์ถูกทำลายลงโดยอุบัติเหตุ ซึ่งจำเลยยังคงต้องรับผิดตามมาตรา 439
2.2 การคืนทรัพย์ตกเป็นพ้นวิสัย หมายถึง ไม่สามารถคืนทรัพย์ได้โดยที่ไม่ใช่ความผิดของจำเลย ตัวอย่างเช่น จำเลยขโมยรถยนต์ของนาย ก. ไป จากนั้นจำเลยนำไปเก็บไว้ที่บ้านของจำเลย ต่อมามีคนร้าย 5 คน เข้าทำการปล้นรถยนต์ไปจากจำเลย หรืออีกตัวอย่างหนึ่ง จำเลยขโมยสุนัขจากนาย ก. ไป จำเลยนำสุนัขไปเลี้ยงไว้ที่บ้านของจำเลย ต่อมามีคนร้ายมาขโมยสุนัขไปจากจำเลย ตัวอย่างเหล่านี้ ถือว่าการคืนทรัพย์ตกเป็นพ้นวิสัยโดยอุบัติเหตุซึ่งจำเลยยังคงต้องรับผิดตามมาตรา 439
2.3 ทรัพย์เสื่อมเสียลงโดยอุบัติเหตุ หมาย การที่ทรัพย์ได้รับความเสียหายบางส่วน โดยที่ไม่ใช่ความผิดของจำเลย ตัวอย่างเช่น จำเลยขโมยข้าวสารของนาย ก. ไป จากนั้นนำข้าวสารไปเก็บไว้ที่บ้านของจำเลย ต่อมาฝนตกถูกข้าวสารเสียหายบางส่วน กรณีนี้ถือว่าทรัพย์เสื่อมเสียลงโดยอุบัติเหตุ ซึ่งจำเลยยังคงต้องรับผิดตามมาตรา 439
ข้อยกเว้น มาตรานี้มีข้อยกเว้นอยู่ว่าผู้ที่เอาทรัพย์ไปจะไม่ต้องรับผิดก็ต่อเมื่อพิสูจน์ได้ว่า แม้จะมิได้มีการทำละเมิด ความเสียหายก็ยังต้องเกิดมีขึ้นอยู่นั้นเอง ตัวอย่างเช่น จำเลยขโมยสุนัขของนาย ก. ไป จากนั้นจำเลยนำสุนัขไปเลี้ยงไว้ที่บ้านของจำเลยซึ่งอยู่ตำบลเดียวกันกับบ้านของนาย ก. ต่อมาเกิดโรคระบาดทั้งตำบลทำให้สุนัขที่จำเลยขโมยมานั้นถึงแก่ความตาย กรณีนี้จำเลยไม่ต้องรับผิดเพราะแม้จำเลยจะมิได้ขโมยสุนัขไปจากนาย ก. สุนัขก็ย่อมตายอยู่ดีเพราะเกิดโรคระบาดทั้งตำบล คำว่า “ยังต้องรับผิด” ในที่นี้หมายถึง การใช้ราคาทรัพย์ หรือทรัพย์ที่เสื่อมเสียไป
ปรึกษากฎหมายโทร
ได้ที่ 080-9193691 ,☎️ 02-0749954
หรือ แอดไลน์ @closelawyer หรือ คลิก https://line.me/R/ti/p/%40closelawyer
สาขาเชียงใหม่ โทร 080-3955536 แอดไลน์ @cly.cmi
หรือ คลิก https://lin.ee/w7Ikc1z
สาขาขอนแก่น โทร 095-9567735 แอดไลน์ @cly.kkn
หรือ คลิก https://lin.ee/vbQlVcap
💻www.closelawyer.co.th💻
การคืนทรัพย์ในทางกฎหมาย